پژوهش حاضر با استفاده از مدل LBB به ارزیابی وضعیت بهره برداری و برآورد نقاط مرجع شیلاتی گونه ماهی کلمه در سواحل جنوب شرقی دریای خزر در چهار دوره زمانی 1390-1388، 1393-1391، 1396-1394 و 1399-1397 پرداخته است. مقادیر بیومس نسبی (B/B0) در چهار دوره زمانی مذکور به ترتیب 32/0، 14/0، 04/0 و 13/0 محاسبه شد که نشان می دهد کمترین و بیشترین نرخ تخلیه به میزان 68 و 96 درصد به ترتیب مربوط به اولین و سومین دوره زمانی می باشد. نسبت (F/M) از 16/1 در دوره زمانی 1390-1388 تا 79/8 در دوره زمانی 1396-1394متغیر بود. نسبت های M/K، F/K و Z/K بدست آمده از داده های کل دوره نمونه برداری به ترتیب برابر با 44/1، 94/3 و 38/5 برآورد شدند. مقادیر این شاخص ها دارای نوسان بود بطوری که بیشترین مقدار M/K و دو شاخص دیگر به ترتیب مربوط به اولین و سومین دوره زمانی بود. با توجه به شاخص B/BMSY، ذخیره ماهی کلمه در دوره زمانی 1396-1394 در وضعیت تهی شدن و در سال های دیگر به شدت تحت بهره برداری بی رویه بوده است. بنابراین، نتایج مدل نشان می دهد هم اکنون میزان برداشت بیشتر از حداکثر محصول پایدار (MSY) بوده و ذخیره به شدت درحال کاهش و در وضعیت بحرانی می باشد. مقادیر F/M و B/B0 نیز بهره-برداری بی رویه را تایید می کنند. در مجموع، نتایج مدل LBB تأیید می کند که منابع صید ماهی کلمه در سال های اخیر در سواحل جنوب شرقی دریای خزر به شدت کاهش یافته و در معرض خطر انقراض قرار دارد. جهت حفظ و احیای ذخیره مذکور نیازمند ارائه اقدامات مدیریتی کارآمدتر و سخت گیرانه تری می باشد.

تغییرات جمعیت و زی توده سالانه کرم پرتار Nereis diversicolor در خلیج گرگان (ساحل بندر گز) در سال 1383 به صورت فصلی در اعماق 1، 2 و 3 متری بررسی گردید. بیشترین تراکم و زی توده این کرم در فصول بهار و زمستان در عمق 3 متری و در دو فصل دیگر در عمق 2 متری مشاهده شد (05/0>p). میانگین تراکم و زی توده سالانه این کرم در عمق 3 متری بیشترین و در عمق یک متری کمترین مقدار را نشان داد (به ترتیب 06/664±37/845 و 61/622±33/ 658 عدد در متر مربع و 56/2828±29/2571 و 26/2500±5/2065 میلی گرم در متر مربع). همچنین در بررسی سالانه جمعیت این کرم اختلاف معنی داری در فصول مختلف سال دیده شد (05/0>p) به طوری که بیشترین زی توده و تراکم در همه اعماق در فصل بهار و کمترین در زمستان به دست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که تراکم و زی توده این کرم نسبت به سال های قبل افزایش پیدا کرده است.

در این تحقیق پویایی جمعیت و زی توده سالیانه کرم پرتار Streblospio gynobranchiata در خلیج گرگان )ساحل بندر گز( در سال 1383 به صورت فصلی در اعماق 1، 2 و 3m بررسی شد. نتایج نشان داد که با افزایش عمق، تراکم و زی توده این کرم افزایش می یابد. میانگین تراکم سالیانه این کرم در عمق 3m، 2894±1137 و در عمق 1m، 1477±796 عدد مترمربع برآورد شد. میانگین زی توده سالیانه این کرم در عمق 3m، 0.614±0.20 و در عمق 1m، 0.15±0.310 g/m2 به دست آمد. همچنین بررسی فصلی جمعیت این کرم نشان داد که بیشترین زی توده و تراکم در اعماق 1 و 2 متری در فصل پاییز بود و در عمق 3 متری بیشترین تراکم در فصل تابستان و بیشترین زی توده در فصل تابستان و پاییز وجود داشت. کمترین تراکم و زی توده نیز در همه اعماق در فصل زمستان به دست آمد.

شناخت سیمای زمین شناسی یک منطقه برای تصمیم گیری کاربری آن اهمیت ویژه ای دارد. یک مدل زمین شناسی مهندسی می تواند تا حدودی این سیما را روشن نماید. در این تحقیق بر اساس مطالعات و بررسی های انجام شده، مدل مناسبی که نشان دهنده شرایط کلی زمین شناسی مهندسی رسوبات سواحل باختری دریای خزر است، ارائه شده است. این پژوهش بر اساس مطالعات زمین ریخت شناسی، زمین شناسی، رسوب شناسی، آب زمین شناسی و ژئوتکنیک به انجام رسیده است. در این مدل، واحدهای زمین با رفتار مشابه از یکدیگر تفکیک، و ویژگی های زمین شناسی مهندسی و نیز مخاطرات زمین شناسی هر یک از واحدها تعیین شده است. این مدل اگرچه نمی تواند جایگزین مطالعات تفصیلی ساختگاه شود اما ابزار بسیار مفیدی در مطالعات مقدماتی ساختگاه خواهد بود و می توان از آن در برنامه ریزی هرچه بهتر مطالعات صحرایی و نیز انتخاب روش های بهینه مطالعات برای انجام پروژه های عمرانی استفاده نمود.

انتقال رسوب کرانه ساحلی به علت پیچیدگی اندرکنش موج – جریان و پدیده شکست امواج و جریان برگشتی ناشی از آن از مهم ترین و پیچیده ترین موضوعات علم مهندسی سواحل می باشد که نهایتا منجر به تغییر خط ساحل (فرسایش و رسوب گذاری) می گردد. پس از شکست امواج مایل دو مولفه انتقال رسوب در ساحل ایجاد می شود. گروهی از رسوبات به موازات خط ساحلی حرکت نموده و گروهی دیگر در اثر مولفه عمود بر ساحل انرژی امواج و جریانهای برگشتی ناشی از آن در جهت عمود بر ساحل حرکت می نمایند. در تحقیق حاضر ابتدا با استفاده از نرم افزار کامپیوتری ANPM (مدل پیشرفته پروفیل کرانه ساحلی) تهیه شده توسط Nairn (1990) ، میزان تاثیر چهار پارامتر مختلف ژئوتکنیکی زاویه اصطکاک داخلی، دانسیته، تخلخل و قطر متوسط رسوبات در انتقال رسوبات موازی و عمود بر ساحل مورد بررسی قرار گرفته و نتایج به صورت نمودارهایی ارایه شده است. همچنین نرخ انتقال رسوب در سواحل دریای خزر با استفاده از مشخصات ژئوتکنیکی بستر ساحل که از طریق نمونه گیری در محل و انجام آزمایشات ژئوتکنیکی لازم بدست آمده محاسبه شده است. محدوده اندازه گیری نواری به طول تقریب 400 کیلومتر از آستارا تا نواحی شرق استان گیلان می باشد. کلیه نمونه ها بصورت سطحی (حداکثر تا عمق 0.5 متر) نمونه برداری شده و در آزمایشگاه آزمایشهای مکانیک خاک روی آنها انجام گرفته است. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که نرخ انتقال رسوبات ساحلی با هر چهار پارامتر فوق رابطه معکوس داشته و همچنین مقدار D50 از غرب دریا به سمت شرق کاهش پیدا می کند که این خود بیانگر حرکت رسوبات ساحلی خزر از جهت غرب به شرق می باشد. در نهایت آنالیز دانه بندی در نقاط مختلف ساحل کاهش D50  را از سمت ساحل به داخل دریا نشان می دهند که به معنی حرکت رسوبات در جهت عمود بر ساحل به سمت دریا می باشند.

نمونه برداری از ماهیان و بزرگ بی مهرگان کفزی در منطقه گهرباران مازندران با انتخاب چهار ایستگاه در اعماق 5 و 10 متر به صورت ماهانه از اردیبهشت 1392 لغایت فروردین 1393 صورت گرفت. از 6 گونه ماهی صید شده، گونه های ماهی سفید (R. kutum) و کفال طلایی (L. aurata) به ترتیب 05/73و 67/24 درصد از کل صید را بهخود اختصاص دادند. تعداد 565902 عدد بزرگ بی مهرگان کفزی شناسایی شده که متعلق به 22 گونه از 9 خانواده بودند. رده سخت پوستان با دارا بودن 16 گونه، بیشترین تعداد گونه ها را نسبت به رده های دیگر داشت. Cerastorderma و Balanus غذای عمومی ماهی سفید بوده و به ترتیب اهمیت شکم پایان (Gastropoda)، خرچنگ (Crabs)، تخم ماهیان (Fish eggs)، جلیک-های رشته ای (Filamentous algae) اقلام غذایی نادر برای این گونه بودند. همچنین غالب تغذیه گونه های ماهی کپور معمولی (C. carpio)، کفال طلایی (L. auratus) و کفال پوزه باریک (L. saliens) از بقایای دتریتی بود. پس از دتریت مهمترین اقلام غذایی برای ماهی کپور به ترتیب اهمیت شامل نرم تنان دو کفه ای، صدف آبرا (A. ovata)، شکم پایان، اولیگوخت، کرم نرئیس، تخم ماهیان و جلبک های رشته ای بود. پس از دتریت بیشترین اهمیت در تغذیه کفال طلایی مربوط به بالانوس (Balanus)، پوریفرا (Porifera) و فورامینیفرا (Foraminifera) بوده و برای کفال پوزه باریک مربوط به شکم پایان، صدفهای دوکفه ای و پوریفرا بود. بررسی حاضر نشان داد که اهمیت نسبی دو کفه ایها در تغذیه ماهی کپور به مراتب بیشتر از سایر مواد غذایی بود. همچنین دوکفه-ای ها به ویژهCerastorderma، تحت تأثیر سازگاری ها و مکانیزم های رفتاری، فیزیولوژیک و بوم شناخت برای ماهی سفید از اهمیت نسبی بالایی برخوردار می باشد. باتوجه به ترکیب فراوانی بزرگ بی مهرگان کفزی و کاهش ذخایر دو کفه ایها در منطقه گهرباران و در اکوسیستم دریای خزر، این طعمه مهم غذایی برای ذخایر ماهی سفید دریای خزر کافی نیست.

تالاب ها اکوسیستم هایی پویا برخوردار از تنوع زیستی و ساختار بتانیکی – اکولوژیک خاص خود هستند. این اکوسیستم ها همواره تحت تاثیر عوامل طبیعی و انسانی دستخوش تغییراتی بوده و با گذر از آستانه سلامت دچار تخریب می گردند. با این نگرش به منظور ارزیابی پیامدهای زیست محیطی در تالاب ها، اندازه گیری خصوصیات اکولوژیکی و تنوع زیستی آنان لازم است. کنوانسیون تالاب ها و پرندگان مهاجر رامسر نیز کشورهای عضو را در خصوص استفاده خردمندانه از تالاب ها به رعایت آن ملزم دانسته است. برای اطلاع از آثار فعالیت های اقتصادی – اجتماعی جوامع انسانی بر ساختار پوشش گیاهی این اکوسیستم ها، تحقیق حاضر طی سال های 1384 -1374 در چارچوب مطالعات فیتواکولوژیک در 7 تالاب معرف، در شمال کشور ایران واقع در حاشیه جنوبی دریای خزر صورت پذیرفت. ارزیابی تغییرات تراکم نسبی گیاهان مشاهده شده در سطح آب، به روش فاصله ای، تجزیه و تحلیل آماری داده ها به کاربرد روش ANOVA در محیط SPSS9 انجام شد. بر اساس نتایج به دست آمده گونه های گیاهی:Utricularia neglect a Juncus articulatus, Sciepua Meirimua & alba, phragmites australis, Nelumbiym nuciferum, Azolla filiculoides, Nympha  جز گونه های زیاد شونده و گونه های گیاهی:Sparganium erectum, Salvinia natans & Iris pseudacours Lemna minor, Butomus umbelatus,  به عنوان گونه های کم شونده در تالاب های شمال ایران معرفی می گردند. با توجه به سرعت رشد، تکثیر و خصوصیات مرفولوژیکی گیاهان زیاد شونده، این گیاهان با پوشش پیوسته در سطح آب مانع نفوذ نور در آب، ایجاد اختلال در زنجیره غذایی و کاهش تنوع فون و فلور شده و سرانجام، با انباشته شدن در بستر تالاب، موجب بروز پدیده دیستروفیکاسیون و مرگ این اکوسیستم های آبی خواهند شد.

این مطالعه بخشی از پروژه بررسی جامع "هیدرولوژی و هیدروبیولوژی حوزه جنوبی دریای خزر" بود که از آستارا تا بندرترکمن صورت پذیرفته است. طی این بررسی که تا عمق 100 متر (اعماق 10، 20، 50، 100 متر) انجام شد، 9 گونه از خانواده Pseudocumidae  با استفاده از کلید شناسایی "اطلس بی مهرگان دریای خزر" (بیرشتین و رومانووا، 1968) شناسایی شدند. خانواده Pseudocumidae متعلق به راسته Cumacea و رده سخت پوستان (Crustacea) و جز سخت پوستان کفزی می باشد که نقش بسزایی در زنجیره غذایی دریای خزر ایفا می نماید. نمونه های شناسایی شده متعلق به چهار جنس بودند که عبارتند از: Stencuma ، Schizorhynchus،Pterocuma ،Caspiocuma از نظر تراکم گونه ها بترتیب بصورت:Stenocuma diastyloides, Schizorhynchus eudorelloides, Stenocuma gracilloides, Schizorhynchus bilamellatus. می باشند و پنج گونه دیگر در مراتب بعدی جای دارند.

این مطالعه به منظور شناسایی گونه های مختلف کفزیان و ارزیابی تنوع فصلی در سال 1389 در طی 4 فصل در دو ایستگاه رودخانه ای و مصبی رود قره سو انجام گردید. برای نمونه برداری از دستگاه گراب ون وین به صورت 3 تکرار استفاده گردید و نمونه های جمع آوری شده جهت شناسایی در فرمالین 4% تثبیت گردیدند. در ایستگاه رودخانه 9 راسته متعلق به 12 خانواده شناسایی شد که بیش ترین فراوانی مربوط به خانواده Lumbriculidae با فراوانی 19/39% می باشد و کم ترین فراوانی متعلق به خانواده Tubificidae با فراوانی 2/07% بود. در ایستگاه مصب 10 راسته و 12 خانواده شناسایی گردید که بیش ترین فراوانی مربوط به خانواده هایAmpharetidae (21%) Lumbriculidae(11/55%)، Naididae (11/32% و( Gammaridae(9/98% بود. بیش ترین تراکم کفزیان در ایستگاه رودخانه در فصل پاییز و کم ترین تراکم در فصل زمستان بود. بیش ترین و کم ترین تراکم کفزیان در ایستگاه مصب به ترتیب در فصل بهار و فصل زمستان مشاهده شد. بیش ترین مقدارشاخص شانون در ایستگاه رودخانه در فصل بهار (2/36) و در ایستگاه مصب در فصل تابستان (2/31) مشاهده گردید. بیش ترین میزان شاخص سیمپسون در ایستگاه رودخانه در فصل تابستان (0/19) و در مصب حداکثر مقدار آن در فصل بهار بود. نتایج شاخص غنا نشان داد که بیش ترین مقدار این شاخص در رودخانه در فصل بهار و تابستان بود درحالی که در مصب قره سو بیش ترین مقدار آن در فصل پاییز بود. به طورکلی ایستگاه رودخانه تراکم و تنوع بالاتری نسبت به ایستگاه مصب دارد و از وضعیت اکولوژیکی بهتری برخوردار است.